مترجم: رزیتا ملکی‌زاده
منبع:راسخون
 

اسیدهای آمینه کتوژنیک یا کتون زا باعث افزایش رشد استخوان، کمک به عملکرد مناسب رگهای خونی، کمک به حفظ کلسترول خون شده و برای بسیاری از فرآیندهای بدن مفید می‌باشند. این مقاله اطلاعاتی از این اسیدهای آمینه را فراهم ساخته است.
اسیدهای آمینه می‌توانند به عنوان اسیدهای آمینه ضروری و غیر ضروری طبقه بندی شوند. اسیدهای آمینه ضروری، آنهایی هستند که نمی‌توانند توسط بدن تولید شوند، در حالی که اسیدهای آمینه غیر ضروری اسیدهایی بوده که توسط بدن سنتز یا تولید می‌شوند. هنگامی که منابع انرژی فوری مستقیم بدن محدود می‌شوند، بدن به پروتئین‌ها و چربی‌ها به عنوان منبع انرژی پشتیبان روی می‌آورد. کتوژنز فرایندی است که در آن اجسام کتونی شکل می‌گیرند.

دسته بندی‌ها

اسیدهای آمینه کتوژنیک به عنوان اسیدهای آمینه‌ای تعریف می‌شوند که می‌توانند توسط فرایند کتوژنز به کتون تبدیل شوند. برخی اسیدهای آمینه می‌توانند به استیل کوآ (acetyl CoA) یا استیل کوآنزیم A تغییر یافته که می‌توانند به استواستات (acetoacetate) تبدیل شوند. در صورت پایین بودن سطح گلوکز خون، استواستات به ندرت می‌تواند منبعی از انرژی برای مغز به حساب آید. لیزین و لوسین، اسیدهای آمینه‌ای هستند که تنها کتوژنیک (کتون ساز) می‌باشند، به این دلیل که به هیچ عنوان نمی‌توانند گلوکز تولید کنند. مابقی اسیدهای آمینه تا اندازه‌ای کتوژنیک می‌باشند، بدان معنا که می‌توانند به وسیله فرایند گلوکونوژنز به گلوکز تبدیل شوند. این اسیدهای آمینه به منظور تشکیل پیروات (pyruvate)، منحط یا دیجنریت شده که همچنین در صورت پایین بودن محتوای گلوکز به گلوکز تبدیل می‌شوند. این اسیدهای آمینه ترئونین، آسپاراژین، گلیسین، آلانین، والین، آرژینین، متیونین، آسپارتات، هیستیدین، سیستئین و تیروزین را شامل می‌شوند. فنيل آلانين، تيپتوفان، تيروزين، ايزولوسين و ترئونين هم گلوكوژنيك و هم كتوژنيك می‌باشند، به این دلیل که می‌توانند به استواستات و نیز پیروات تبدیل شوند.

یادسپاری

به خاطر سپردن تمامی این اسیدهای آمینه کار دشواری است به این دلیل که فهرست بلند بالایی دارد. شما می‌توانید جهت به یاد سپردن آنها از ترفندهای یادسپاری استفاده کنید. به عنوان مثال، چنانچه بخواهید تمامی این اسیدهای آمینه ضروری را به خاطر بسپارید، بهترین ترفند به خاطر سپردن اولین حرف از حروف انگلیسی هر یک از اسیدهای آمینه یعنی «PVT TIM HALL» و یا فارسی (فوت تایم هال) می‌باشد.
• ف یا P برای فنیل آلانین (Phenylalanine)
• و یا V برای والین (Valine )
• ت یا T برای ترئونین (Threonine)
• ت یا T برای تریپتوفان (Tryptophan )
• ای یا I برای ایزولوسین (Isoleucine)
• م یا M برای متیونین (Methionine)
• ه یا H برای هیستیدین (Histidine)
• ا یا A برای آرژنین (Arginine)
• ل یا L برای لوسین (Leucine)
• ل یا L برای لیزین (Lysine)
به یاد داشته باشید که 2 اسید آمینه آخر، اسیدهای آمینه کتوژنیک می‌باشند.

رژیم غذایی کتوژنیک و رژیم غذایی کتوز

رژیم کتوژنیک غنی از پروتئین و چربی بوده و از مقدار کربوهیدرات ناچیزی برخوردار است. این رژیم غذایی برای افرادی که مبتلا به اختلالاتی همچون تشنج‌های صرع بوده و به دارو و درمانهای دیگر جواب نداده‌اند، توصیه می‌شود. با این حال، واجب است که از این رژیم تحت نظارت پزشکی پیروی شود، به این دلیل که به افزایش اجسام کتونی منجر می‌شود. گاهی اوقات به آن همچنین رژیم کتوز گویند که شامل پیروی از رژیم غذایی است که به بدن هیچ گونه قند و یا کربوهیدراتی داده نمی‌شود. در حالی که جهت کاهش وزن تحت این رژیم قرار دارید، محتوای کتون بدن شما در مقایسه با گلوکز بیشتر می‌شود که همچنین تحت عنوان کتوز شناخته می‌شود. در چنین مواردی، بدن شما شروع به چربی سوزی کرده و سطح انسولین افت نموده و تولید گلوکاگون افزایش می‌یابد. در طول 3 تا 4 روز از شروع چنین رژیم غذایی، بدن شما نشانه‌های کتوز یا کتون زدگی (زیاد بودن سطح کتون در بدن) مانند تهوع با درد معده، سردرد، خستگی، سرد شدن پاها، تشنگی که برای دوره طولانی‌تری مانده و بوی بدن دهان که همچنین تحت عنوان بوی کتوزی شناخته می‌شود، را از خود نشان می‌دهد. در برخی موارد، این عوارض جانبی ممکن است به مدت یک هفته باقی بمانند یعنی تا زمانی که بدن به چربی سوزی عادت کند.
در مورد این رژیم غذایی میان متخصصین پزشکی اختلاف نظر وجود دارد. افراد مخالف آن عنوان می‌کنند که وجود کربوهیدراتها جهت انجام عملکرد طبیعی بدن حیاتی بوده و تجمع کتون ممکن است به مسمومیت منجر شود. با این حال، افراد موافق آن مدعی بوده که هیچگونه ضرری متوجه چنین رژیم غذایی نیست به این دلیل که انرژی دریافت شده از کتون‌ها به شرط رعایت اعتدال در مقدار، عملکرد قلب را بهبود می‌بخشد.